Niet veel meer dan een eeuw geleden visualiseerden de Italiaanse futuristen het lawaai en de dynamische ervaring van ruimte en tijd die technische en industriële vooruitgang en oorlog hadden gebracht. Met nieuwe beeldende middelen als vlakfragmentatie en vormoverlapping vingen zij de vaart en herrie van explosies en voorbijrazende voertuigen en kogels op statische doeken. Verschrikkingen van de oorlog als verwoesting, leed en dood zijn ver te zoeken in het antiburgerlijke en provocerende werk van de futuristen, die oorlog zagen als “de enige werkelijke hygiëne van de wereld”. Met hun innovatieve beeldtaal verheerlijkten zij “agressieve beweging”, “koortsachtige slapeloosheid” en de “salto mortale”. Deze patriottische kunstenaars zetten hun mannelijke esthetiek van snelheid, kracht en agressie in om hun gestagneerde vaderland, dat zo lang vereenzelvigd was met cultureel erfgoed uit de Oudheid en Renaissance, te bevrijden van het verleden en te revitaliseren.

In deze lezing zullen de geschriften van de aanvoerder van het Italiaanse futurisme, de dichter Fillippo Marinetti, in verband worden gebracht met de revolutionaire esthetiek van futuristische klankgedichten en schilderijen van onder anderen Marinetti zelf, Carlo Carrà, Giacomo Balla en Umberto Boccioni. Daarbij zal ook aandacht worden besteed aan de stroeve en veranderende verhouding van het futurisme tot het fascisme en de relatie tussen esthetische vernieuwing en politiek nationalisme en propaganda.

Dr Mette Gieskes is universitair docent moderne en hedendaagse kunstgeschiedenis aan de Radboud Universiteit. Zij studeerde in Leiden en promoveerde in 2006 aan de University of Texas at Austin in de VS. In 2023 verschijnen twee mede door haar geredigeerde boeken: Humor in Global Contempory Art (Bloomsbury) en Retrospection in Modern and Contempory Art, Literature and Film(Palgrave).